SQLite یک موتور پایگاه داده رابطه‌ای است که داده‌ها را در یک فایل واحد ذخیره می‌کند. این ویژگی SQLite را از سایر موتورهای پایگاه داده که معمولاً از چندین فایل یا سرور استفاده می‌کنند، متمایز می‌سازد. کاربران می‌توانند با استفاده از SQLite با پایگاه داده رابطه‌ای تعامل داشته و عملیات مختلفی مانند ایجاد، خواندن، به‌روزرسانی و حذف داده‌ها را انجام دهند.

SQLite یک کتابخانه در فرآیند است که یک موتور دیتابیس SQL خودکفا، بدون سرور، بدون پیکربندی، و تراکنشی را پیاده‌سازی می‌کند.کد SQLite در دامنه عمومی قرار دارد و بنابراین برای هر منظوری، چه تجاری چه خصوصی، رایگان است.

SQLite موتور دیتابیس SQL تعبیه شده‌ای است و بر خلاف بیشتر دیتابیس‌های SQL دیگر، SQLite فرآیند سرور جداگانه‌ای ندارد، دراصل SQLite مستقیماً به فایل‌های دیسک می‌خواند و می‌نویسد.

همچنین SQLite یک کتابخانه فشرده است. با فعال کردن تمام ویژگی‌ها، اندازه کتابخانه می‌تواند کمتر از 750KiB باشد، که این مورد به پلتفرم مقصد و تنظیمات بهینه‌سازی کامپایلر بستگی دارد؛ و SQLite بسیار با دقت قبل از هر انتشار تست می‌شود و یکی از دلایل شهرت و محبوبیت آن همین بسیار قابل اعتماد بودن است.

در سراسر جهان برای تست، توسعه، و در هر سناریوی دیگری که دیتابیس در همان دیسک با کد برنامه باشد، استفاده می‌شود، و SQLite به عنوان یک جایگزین برای fopen () در نظر گرفته شده است.

تاریخچه دیتابیس SQLite:

دیتابیس SQLite در آگوست سال 2000 توسط D. Richard Hipp ایجاد شد. هدف از طراحی این دیتابیس، پاسخ به نیازهای مدیریتی در اجرای یک برنامه بود. SQLite در مقایسه با دیتابیس‌های MySQL و Oracle، بسیار سبک‌تر است. از زمان انتشار اولیه در سال 2000، نسخه‌های مختلفی از SQLite منتشر شده و در دسترس کاربران قرار گرفته است.

مراحل طراحی پایگاه داده

طراحی پایگاه داده در پروژه‌ها یک فرآیند مرحله‌ای است که شامل مراحل زیر می‌شود:

1.تجزیه و تحلیل نیازمندی‌ها: شناسایی هدف از ایجاد پایگاه داده شما.

2.سازماندهی داده‌ها به صورت جداول: تقسیم داده‌ها به جداول مختلف بر اساس موضوعات مرتبط.

3.متمایز کردن کلیدهای اصلی و تجزیه و تحلیل روابط: برای شناسایی منحصر به فرد هر رکورد در یک جدول، تعیین یک کلید اصلی ضروری است. علاوه بر این، ایجاد روابط بین جداول مختلف برای برقراری ارتباط بین داده‌های ذخیره شده در آنها حیاتی است.

4.نرمال‌سازی برای استانداردسازی جداول: حذف داده‌های تکراری در این مرحله باعث بهبود کارایی پایگاه داده و جلوگیری از افزونگی اطلاعات می‌شود.

انواع پایگاه داده

پایگاه داده‌ها انواع مختلفی دارند، که از جمله آنها:

پایگاه داده متمرکز: داده‌ها در این نوع پایگاه داده در یک مکان واحد و مرکزی ذخیره و مدیریت می‌شوند. این مکان مرکزی می‌تواند یک سیستم کامپیوتری اصلی یا یک سیستم مدیریت پایگاه داده باشد.

پایگاه داده ابری: پایگاه داده‌ای است که در محیط ابر ساخته، مستقر و دسترسی به آن فراهم می‌شود.

پایگاه داده تجاری: پایگاه داده‌ای است که برای اهداف تجاری ایجاد شده است. آن‌ها ارزشمند هستند و رایگان نیستند مانند پایگاه داده بازمتن.

پایگاه داده توزیع شده: در این نوع پایگاه داده، اطلاعات در مکان‌های فیزیکی متعددی توزیع و ذخیره می‌شوند.

پایگاه داده کاربر نهایی: این محیط، بستری برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها فراهم می‌کند و به کاربران امکان دسترسی مستقیم به اطلاعات را می‌دهد.

پایگاه داده گراف: پایگاه داده‌ای است که برای ذخیره و پرس و جو داده‌ها از ساختارهای گراف استفاده می‌کند

پایگاه داده عملیاتی: پایگاه داده‌ای است که داده‌های یک سازمان را درون خود ذخیره می‌کند.

پایگاه داده NoSQL: این نوع پایگاه داده، برای ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعاتی طراحی شده است که در قالب ساختارهای مرسوم و سنتی قرار نمی‌گیرند.

پایگاه داده شیءگرا: پایگاه داده‌ای است که اطلاعات را به صورت اشیاء و کلاس‌ها ذخیره می‌کند.

پایگاه داده شبکه‌ای: مدل پایگاه داده‌ای است که در آن رکوردهای عضو یا فایل‌ها می‌توانند به چندین فایل صاحب و برعکس متصل شوند.

عناصر تشکیل‌دهنده پایگاه داده

جداول: جدول، به عنوان ساختار بنیادی در پایگاه داده، وظیفه سازماندهی و ذخیره‌سازی داده‌ها را بر عهده دارد.

شاخص‌ها: این ساختار پایگاه داده، با بهینه‌سازی سازماندهی داده‌ها، به افزایش کارایی و سرعت اجرای پرس‌وجوها کمک می‌کند.

عناصر داده: اجزای تشکیل‌دهنده یک پایگاه داده، مجموعه‌ای از اشیاء یا موجودیت‌ها هستند که با یکدیگر در ارتباط بوده و ساختار آن را شکل می‌دهند.

طرح‌های پایگاه داده: طرحواره، یک نمایش کلی از ساختار، سازماندهی و روابط بین اجزای مختلف یک پایگاه داده را ارائه می‌دهد.

فیلدها و ستون‌ها: قسمت‌های مختلف از داده درون یک جدول.

رکوردها و ردیف‌ها: داده‌های مرتبط در یک جدول که به صورت سطرهای جداگانه ذخیره می‌شوند.

کلیدها:

• شناسه‌های منحصربه‌فرد برای هر رکورد در یک جدول، تضمین‌کننده‌ی یکتایی و قابلیت شناسایی هر رکورد هستند
• روابط، ارتباطات بین جداول مختلف در یک پایگاه داده را تعریف می‌کنند و امکان پیوند و بازیابی اطلاعات مرتبط را فراهم می‌سازند.
• انواع داده، قالب و ساختار داده‌های ذخیره شده در هر ستون از جدول را مشخص می‌کنند و محدودیت‌ها و عملیات مجاز روی آن‌ها را تعیین می‌نمایند.

نتیجه گیری:

SQLite یک موتور پایگاه داده رابطه‌ای سبک، قابل حمل و قدرتمند است که به دلیل سادگی در استفاده و عدم نیاز به پیکربندی پیچیده، به طور گسترده در برنامه‌ها و پروژه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار با ذخیره داده‌ها در یک فایل واحد، امکان مدیریت کارآمد اطلاعات را فراهم می‌کند و از طریق زبان SQL، امکان انجام عملیات‌های مختلف بر روی داده‌ها را به کاربران می‌دهد.

SQLite به عنوان یک کتابخانه در دل برنامه‌ها جاسازی می‌شود و نیازی به سرور جداگانه ندارد. این ویژگی باعث می‌شود که SQLite برای برنامه‌های کوچک و بزرگ، به ویژه در دستگاه‌های موبایل و سیستم‌های تعبیه‌شده، بسیار مناسب باشد. همچنین، SQLite به دلیل متن‌باز بودن و رایگان بودن، برای استفاده در پروژه‌های تجاری و غیرتجاری گزینه‌ی مناسبی است.

طراحی پایگاه داده در SQLite شامل مراحلی مانند تحلیل نیازمندی‌ها، سازماندهی داده‌ها در جداول، تعریف کلیدها و روابط و نرمال‌سازی جداول می‌شود. این مراحل به ایجاد یک پایگاه داده کارآمد و بهینه کمک می‌کنند.

به طور کلی، SQLite یک ابزار قدرتمند و انعطاف‌پذیر برای مدیریت داده‌ها است که به دلیل سادگی، قابلیت حمل، کارایی و قابلیت اطمینان، به یکی از محبوب‌ترین موتورهای پایگاه داده تبدیل شده است. با یادگیری SQLite و مفاهیم پایگاه داده، می‌توانید به راحتی برنامه‌های کاربردی متنوعی را توسعه دهید و از مزایای این ابزار قدرتمند بهره‌مند شوید.